1. U tuyến nước bọt là gì

Tuyến nước bọt nằm ở phía sau khoang miệng và có nhiệm vụ tiết nước bọt giúp cơ thể tiêu hóa thức ăn. Tuyến nước bọt chính bao gồm tuyến mang tai nằm ở 2 bên góc hàm, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi. 

U tuyến nước bọt là tình trạng tăng sinh và phát triển một cách bất thường của các tế bào tại tuyến nước bọt, sau đó dần hình thành nên các khối u.

U tuyến nước bọt chủ yếu gặp ở các tuyến nước bọt chính, trong đó tuyến mang tai là khoảng 70%, tuyến dưới hàm là 8%, còn lại 22% gặp ở tuyến dưới lưỡi và các tuyến nước bọt phụ.

1. Phân loại u tuyến nước bọt

U tuyến nước bọt được chia thành 2 loại chính là u lành tính và u ác tính:

• U lành tính: Chiếm 80% các trường hợp, các khối u không gây ra các triệu chứng nặng nề, ít gây ảnh hưởng đến sức khỏe, thường phát triển chậm.Tuy nhiên trong một số ít trường hợp khối u có thể chuyển thành ác tính nếu không được điều trị. U lành tính bao gồm: u tuyến đa hình là các khối u tuyến nước bọt lành tính thường gặp nhất, u Warthin, u tế bào hạt tuyến mang tai và u tuyến.

• U ác tính: Khối u phát triển nhanh, gây ra các triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh, khối u phát triển gây chèn ép và nhiều biến chứng nguy hiểm. Một số loại như ung thư biểu mô tuyến nhầy, ung thư biểu mô dạng túi tuyến…

Hình ảnh u tuyến nước bọt mang tai

1. Nguyên nhân gây u tuyến nước bọt

Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra u tuyến nước bọt, tuy nhiên không phải lúc nào cũng tìm thấy căn nguyên rõ ràng gây bệnh. Các nguyên nhân có thể kể đến như:

• Nhiễm trùng: nhiễm trùng là nguyên nhân phổ biến nhất của u tuyến nước bọt, vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào tuyến và gây viêm nhiễm. 

• Sỏi tuyến: sỏi tuyến nước bọt thường hình thành khi các khoáng chất trong nước bọt tăng độ cô đặc và tạo thành các tinh thể cứng trong tuyến.

• Yếu tố di truyền

• Tiếp xúc môi trường độc hại: làm việc hoặc tiếp xúc môi trường độc chất trong thời gian dài cũng là tác nhân hình thành các khối tế bào bất thường.

• Chế độ ăn: chế độ ăn nhiều chua hoặc thói quen để miệng khô có thể kích thích tuyến nước bọt có nguy cơ gây sỏi.

1. Triệu chứng của u tuyến nước bọt

Triệu chứng của u tuyến nước bọt có thể thay đổi tuỳ theo loại bệnh và mức độ nghiêm trọng. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến mà người bệnh bị u tuyến nước bọt có thể trải qua:

• Đau và sưng: là triệu chứng phổ biến nhất, đau sưng tại vị trí tuyến hoặc cạnh tuyến có thể kèm nổi hạch. Người bệnh tự sờ thấy khối sưng to.

• Cảm giác nóng và đỏ tại khu vực xung quanh. 

• Khó khăn khi nói hoặc nuốt: khó chịu khi nuốt hoặc nói, cảm giác vướng, đặc biệt là khi ăn đồ chua cay hoặc cứng.

• Thay đổi sự tiết nước bọt: giảm bài tiết nước bọt, cảm giác khô miệng, một vài trường hợp có thể tăng tiết.

• Màu sắc, mùi vị của nước bọt thay đổi: nước bọt lẫn máu, đây là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm.

• Đối với u lành tính: Biểu hiện u tròn, ranh giới rõ, mật độ chắc, di động; khi u ở sâu, viêm xơ hóa thì di động hạn chế; không có dấu hiệu thần kinh hoặc xâm lấn da.

• Đối với u ác tính: U cứng, chắc, ranh giới không rõ, di động hạn chế hoặc cố định khi u xâm lấn vào cơ hoặc xương hàm dưới, có thể gây liệt nhẹ môi dưới, xâm lấn da hoặc loét mặt da, có thể di căn hạch cổ hoặc di căn phổi, xương.

1. Chẩn đoán u tuyến nước bọt

Để chẩn đoán u tuyến nước bọt thường đòi hỏi kết hợp giữa quá trình bệnh sử, kiểm tra lâm sàng và các xét nghiệm hỗ trợ.

• Khai thác quá trình diễn ra bệnh, bác sĩ sẽ hỏi về thời gian xuất hiện triệu chứng, mức độ nghiêm trọng, các biến chứng kèm theo.

• Kiểm tra lâm sàng: thăm khám toàn thể và thăm khám kỹ vùng các tuyến, hạch cổ để đánh giá sơ bộ tình trạng khối u.

• Các xét nghiệm hỗ trợ: xét nghiệm máu, xét nghiệm nước bọt, siêu âm, chụp X-Q, chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ, sinh thiết khối u.

Dựa trên kết quả của những phương pháp xét nghiệm và đánh giá lâm sàng, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán xác định và lên kế hoạch điều trị phù hợp.

1. Điều trị u tuyến nước bọt

Kế hoạch điều trị phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân gây u tuyến nước bọt, bản chất của khối u và sức khỏe của người bệnh. Điều trị căn bản bao gồm phẫu thuật và điều trị nội khoa:

• Điều trị nội khoa: sử dụng kháng sinh, chống viêm trong trường hợp u tuyến nước bọt nhiễm trùng. 

• Phẫu thuật để loại bỏ khối u, kết hợp làm giải phẫu bệnh sau khi đã lấy hết tổ chức u.

• Đối với các khối u ác tính, sau khi phẫu thuật lấy bỏ u người bệnh sẽ được chỉ định dung liệu pháp hoá chất và xạ trị bổ trợ.