Giá trị của các xét nghiệm HBSAG và HBSAB khi tiêm phòng Vacxin viêm gan B
TỔNG QUAN
Viêm gan B là một căn bệnh đáng sợ gây ra bởi virus HBV. HBV là virus có hình cầu, vỏ bao quanh của HBV là lipoprotein có chứa kháng nguyên bề mặt HBsAg (đến nay đã xác định là có 8 tuýp kháng nguyên khác nhau của HBV).
Bên trong lớp vỏ HBV là một lớp kháng nguyên hoà tan có hình hộp (được ký hiệu kháng nguyên HBeAg). Bên trong cùng là lõi của virut HBV có chứa enzym polymerase AND, phụ thuộc AND và các hoạt tính phiên mã ngược.
HBV có khả năng tồn tại cao. Ở nhiệt độ 100 độ C, virus có thể sống trong vòng 30 phút. Ở nhiệt độ -20 độ C, thời gian sống của nó có thể kéo dài tới 20 năm.
Viêm gan B là một bệnh truyền nhiễm, có thể lây truyền qua các con đường sau:
- Lây qua nhau thai (từ mẹ sang con).
- Lây qua đường máu.
- Lây qua đường tình dục.
- Lây qua sự tiếp xúc với các dụng cụ nhiễm virus: dao cạo râu, bàn chải đánh răng, dụng cụ châm cứu, …
Các con đường lây nhiễm viêm gan B
Để phòng ngừa bệnh viêm gan B, ngoài việc tiêm phòng vacxin ra thì bạn có thể:
- Không quan hệ tình dục bừa bãi với người nhiễm hoặc nghi nhiễm virus viêm gan B.
- Không sử dụng chung các dụng cụ cá nhân với người nhiễm hoặc nghi nhiễm viêm gan B.
- Thận trọng khi tiếp xúc với máu, dịch tiết của người bệnh.
- Có lối sống khoa học lành mạnh giúp cơ thể nâng cao sức đề kháng.
- Hạn chế uống rượu, bia, hút thuốc lá hay sử dụng các chất độc hại làm phá huỷ tế bào gan khiến virus dễ dàng xâm nhập.
- Thường xuyên kiểm tra sức khoẻ để có hướng giải quyết tốt nhất.
Khi đã nhiễm virus viêm gan B là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới xơ gan, ung thư gan nguyên phát. Tiêm vắc xin phòng ngừa viêm gan B hiện được coi là phương pháp hiệu quả nhất để phòng bệnh. Vậy khi tiêm phòng viêm gan B, bạn cần làm 2 chỉ số xét nghiệm HBsAg và HBsAb? Ý nghĩa của 2 chỉ số là gì, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ở bài viết dưới đây?
Virus viêm gan B | 
Virus HBV gây viêm gan B |
- Xét nghiệm HBsAg là gì?
Hepatitis B Surface Antigen (HBsAg) là một kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B. Sau khi xâm nhập vào máu, HBsAg dễ dàng được phát hiện thông qua xét nghiệm máu do có độ nhạy rất cao. Việc tìm ra kháng nguyên này trong máu giúp ích trong việc phát hiện viêm gan B, hỗ trợ chẩn đoán và điều trị hiệu quả.
Theo nhiều nghiên cứu, lượng kháng nguyên HBsAg sẽ tăng lên trong 10 tuần đầu kể từ khi xâm nhập vào máu và giảm dần sau đó. Chỉ số viêm gan B này có thể giảm và biến mất hẳn khỏi cơ thể chỉ sau khoảng 4 - 6 tháng.
Trong một số trường hợp khác, HBsAg sẽ dương tính lâu hơn 10 tháng và âm thầm phát triển. Chúng sẽ tiếp tục tiến triển thành viêm gan B mãn tính và rất khó để điều trị khi đến giai đoạn cuối của bệnh.
Đây được coi là xét nghiệm quyết định chẩn đoán viêm gan B. Xét nghiệm HBsAg có xét nghiệm định tính hoặc định lượng:
Xét nghiệm định tính cho biết người bệnh có bị viêm gan B hay không?
- Nếu kết quả xét nghiệm HBsAg âm tính, chứng tỏ cơ thể không bị nhiễm virus viêm gan B. Khi đó bạn nên tiêm phòng ngừa vacxin viêm gan B.
- Nếu kết quả xét nghiệm HBsAg dương tính chứng tỏ cơ thể người bệnh đã bị viêm gan B, cần làm thêm các xét nghiệm cụ thể chuyên sâu hơn để đánh giá mức độ bệnh và giai đoạn nhiễm bệnh.
Xét nghiệm định lượng cho biết nồng độ kháng nguyên nhiều hay ít, có giá trị để theo dõi và điều trị.
- Xét nghiệm HBsAb là gì?
HBsAb (Hepatitis B Surface Antibody - kháng thể bề mặt viêm gan B) là một loại kháng thể có khả năng chống lại virus viêm gan B. Nó được hệ thống miễn dịch của cơ thể tạo ra để đáp ứng với protein kháng nguyên bề mặt HBsAg của virus.
Xét nghiệm định lượng HBsAb là phương pháp đo nồng độ kháng thể viêm gan B có trong máu. Trên thực tế, cơ thể có kháng thể HBsAb dựa trên hai cơ chế:
- Từng mắc viêm gan B: Sau khi mắc bệnh, cơ thể đã tự hình thành và duy trì lượng kháng thể ổn định để chống lại virus.
Đã tiêm đủ vắc-xin viêm gan B: Mục đích là giúp cơ thể có đủ lượng kháng thể Anti-HBs cần thiết, dành cho người chưa từng mắc bệnh và những người cần duy trì lượng kháng thể sau khi mắc viêm gan B trước đó.
- Kết quả xét nghiệm định lượng HBsAb nói lên điều gì?
Kết quả xét nghiệm kháng thể viêm gan B âm tính hoặc dương tính sẽ phản ánh các tình trạng liên quan đến bệnh viêm gan B như sau:
Kết quả HBsAb dương tính:
Khi xét nghiệm dương tính chứng tỏ trong cơ thể bạn đã xuất hiện kháng thể để chống lại virus viêm gan B.
- Nồng độ kháng thể < 10 IU/l: hàm lượng này rất thấp và không đủ để bảo vệ cơ thể. Bạn bắt buộc phải tiêm vắc xin viêm gan B các mũi tiếp theo để phòng bệnh.
- Nồng độ kháng thể từ 10 - 100 IU/l: Cơ thể đã có lượng kháng thể tương đối nhưng vẫn chưa đủ để đảm bảo khỏe mạnh khi bị virus viêm gan B tấn công. Cần tiêm vắc-xin để tăng cường lượng kháng thể.
- Nồng độ kháng thể trên 100 IU/l: lúc này cơ thể đã có đủ kháng thể để miễn dịch với virus và bạn không cần phải tiêm vắc xin viêm gan B nữa.
Như vậy một kết quả HBsAb dương tính vẫn chưa đủ để đảm bảo an toàn cho bạn. Điều cần thiết đó là phải kiểm tra số lượng kháng thể trong máu có đạt yêu cầu bảo vệ hay không. Nếu chưa đạt thì việc tiêm phòng viêm gan B các mũi tiếp theo là cần thiết.
Ngoài ra, nồng độ kháng thể này có thể giảm theo thời gian, do đó bạn nên xét nghiệm định kỳ để chắc chắn rằng hàm lượng kháng thể trong máu luôn ở mức ổn định bảo vệ. Nếu không, bạn cần phải đi tiêm nhắc lại để ngăn ngừa bệnh.
Bên cạnh đó, ở những người đang điều trị viêm gan B, xét nghiệm HBsAb dương tính được coi là một dấu hiệu hồi phục tốt. Cơ thể đang đáp ứng điều trị hiệu quả và sản sinh ra kháng thể chống lại virus viêm gan.
Kết quả HBsAb âm tính
Nếu kết quả kháng thể âm tính chứng tỏ bạn hoàn toàn không có khả năng miễn dịch với virus.
- Trong trường hợp HBsAb âm tính và các xét nghiệm marker viêm gan khác cũng âm tính bao gồm cả HBsAg chứng tỏ bạn không mắc viêm gan B hoặc đang ở giai đoạn sớm của bệnh khi cơ thể chưa kịp sản sinh kháng thể. Khi đó bác sĩ sẽ khuyên bạn nên đi tiêm phòng vắc xin để ngăn ngừa bệnh, đặc biệt là những người có nguy cơ nhiễm virus cao.
- Trong trường hợp HBsAb âm tính nhưng các xét nghiệm marker viêm gan khác dương tính (bao gồm HBsAg) chứng tỏ bạn đang nhiễm virus hoạt động hoặc ở thể mạn tính và không có khả năng tạo ra kháng thể. Lúc này việc tiêm phòng ngừa viêm gan B là không có ý nghĩa. Thay vào đó, bác sĩ sẽ lên kế hoạch điều trị chống virus cho bạn. Hạn chế tối đa sự phát triển của virus và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan nguyên phát.
KẾT LUẬN
Như vậy, xét nghiệm HBsAg là xét nghiệm chẩn đoán bạn có mắc viêm gan B hay không? Xét nghiệm HBsAb định lượng có thể hiểu đơn giản là cơ thể mình đã có khả năng miễn dịch với căn bệnh viêm gan B hay không, có cần phải đi tiêm phòng hay không? Đây là cách tốt nhất để chủ động phòng tránh bệnh và ngăn ngừa những biến chứng xấu nhất có thể xảy ra.Tuy nhiên, để có được kết quả xét nghiệm chính xác nhất, bạn nên lựa chọn cơ sở y tế xét nghiệm viêm gan B uy tín.