Hình ảnh Kiến ba khoang

Kiến ba khoang có tên khoa học là Paederus fuscipes, thuộc Họ Staphilinidae (cánh cụt), bộ Cánh cứng. Loài côn trùng này có thân mình thon, dài như hạt thóc (dài 1-1,2 cm, ngang 2–3 mm), có hai màu đỏ và đen. Về mặt khoa học thì kiến ba khoang không thuộc họ kiến, nhưng vì nhìn giống con kiến nên người ta hay gọi với nhiều tên gọi khác nhau như kiến hoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong...

1. GIỚI THIỆU:
2. Nhận biết về kiến ba khoang:

Loài kiến ba khoang có 3 đôi chân, bụng có đốt, trong đó có một đốt màu đỏ, bay và chạy rất nhanh; cơ thể đôi khi màu cam tối màu, hay sậm màu và nhọn ở vùng bụng, vùng bụng trên và đầu màu đen, vùng trên giữa phát quang ngũ sắc, óng ánh màu xanh, đính kèm đôi cánh cứng (elytra). Một đôi cánh trong suốt gấp lại gọn gàng và dấu bên dưới cánh cứng. Ban ngày, kiến ba khoang sẽ được nhìn thấy bò lê, hoặc bò nhanh ở quanh và giấu cánh tương tự như kiến. Khi bất thường, nó tăng kích thước phần bụng lên, có cử chỉ đe dọa như con bọ cạp và bản thân chúng cũng có thể bay và chạy nhanh trên nước.

-  Kiến ba khoang sống ở đâu?
     Kiến ba khoang thường sống ở ven ruộng, quanh gốc rạ, bãi cỏ, gần vùng nước, ruộng rau, trong những nơi đang xây dựng. Trong thân kiến có chất Pederine (C24H43O9N), có thể gây cháy, bỏng da giống như chất cangtadin của sâu ban miêu và chất phospho ở "con giời".
     Về tập tính và thức ăn của chúng thì các loài bọ này thường tìm thấy trên các ruộng lúa (từ năm 1919), môi trường trường học, ký túc xá, khu ở trọ, nhà ở tập thể công nhân ngoại ô thành phố, có cỏ mọc xung quanh. Khi ruộng lúa xuất hiện rầy nâu, sâu cuốn lá, chúng tìm đến chui vào tổ sâu ăn thịt từng con, chúng được xem như là loài thiên địch. Khi ruộng lúa vào mùa gặt, chúng thường bay vào các khu chung cư cao tầng nơi có ánh sáng đèn Neon để ăn các loại côn trùng rầy nâu, bọ hóng….trong nhà.
     Trong suốt mùa mưa, bão, lũ lụt các loại côn trùng này di chuyển đến các vùng khô ráo hơn. Sau những ngày mưa lũ làm ngập đồng ruộng, ao hồ thì vào ban đêm, kiến khoang theo côn trùng, theo ánh đèn bay vào nhà. Những người làm việc dưới ánh đèn bị côn trùng rơi vào cổ, mặt, thân mình vô tình giơ tay đập, quệt, chà sát côn trùng và chất Pederin có trong côn trùng rơi vào da. Có khi côn trùng rơi vào bể tắm, bồn tắm hoặc bám vào khăn mặt, quần áo. Người bệnh không chú ý, chà xát phải côn trùng gây thành viêm da bọng nước (có trường hợp người bệnh giết côn trùng và đưa tay quết lên da và tạo thành vết thương).
     Ở Việt Nam, chúng được phát hiện cách đây vài năm ở các khu chung cư cao tầng: Hà Nội, Hải Phòng, Cần Thơ, Thành phố Hồ Chí Minh… nơi gần với cánh đồng lúa. Loài này thường xuất hiện vào mùa thu, thời gian vào dịp thu hoạch vụ mùa lúa, với mật độ nhiều hơn so với các tháng trong năm.

 
2. Tác hại do kiến ba khoang gây ra đối với con người:
     Lượng độc tố truyền sang người qua vết đốt rất nhỏ nên chỉ có thể làm da nổi bọng nước, ngứa rát, khi gãi vết thương sẽ vỡ ra, gây lở loét, dẫn tới viêm da.
     Đặc biệt, Pederin sẽ lan nhanh khi người bệnh đập kiến trên da, khiến vùng bị thương lan nhanh và rộng. Hơn nữa, độc tố này khi tiếp xúc với da sẽ cộng sinh dính da vào khiến mức độ tổn thương tăng cao".
     Tác hại của kiến ba khoang không gây nguy hiểm đến tính mạng, chủ yếu gây tổn thương trên da nhưng với số lượng lớn vị trí viêm da là vùng đầu mặt, cổ, tay, chân, hông lưng. Đặc biệt tổn thương da nặng nhất, lan tỏa rộng nhất ở vùng da mềm. Triệu chứng phồng rộp da, nổi mụn nước có thể xuất hiện sau khi tiếp xúc độc tố từ 12 - 36 giờ. Nếu không chữa trị, tình trạng viêm sẽ tiến triển sang loét, khi đó những tổn thương này sẽ có hình dạng là đường thẳng dài, hay hình chữ Y… tùy theo cách ta giết chúng.
 

Hình ảnh tổn thương do kiến ba khoang

     Viêm da có thể dạng giống như tổn thương của bệnh Zona. Vết phồng thường xuất hiện độ một ngày sau khi bị dính độc tố. Nếu được trị thì sau một tuần sẽ hết. Nếu điều trị muộn, tổn thương da có thể để lại sẹo đỏ đến nhiều tháng mới hết. Nếu độc tố của chúng dính vào mắt sẽ gây ra viêm kết mạc và sưng nề phần mềm quanh mắt, có trường hợp mù tạm thời
 
3. Cách phòng chống với kiến ba khoang và tiếp xúc với chúng:
     Trước tình trạng kiến ba khoang đang tấn công tại nhiều khu dân cư, Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo, nếu kiến ba khoang xuất hiện nên thay đèn huỳnh quang bằng đèn có ánh sáng màu vàng, vì kiến ba khoang rất thích ánh sáng đèn huỳnh quang. Tránh đứng dưới bóng đèn sáng trong nhà, nếu thấy kiến ba khoang xuất hiện ở dưới ánh đèn, cần tránh và đứng xa chúng.
     Ngoài ra, người dân có thể ngăn cản kiến ba khoang vào nhà bằng cách:
+ Sử dụng lưới các cửa sổ và cửa ra vào, đóng cửa thường xuyên sau khi ra vào;
+ Vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ xung quanh nhà, vì đây là nơi trú ẩn tốt cho loài này;
+ Mặc quần áo dài tay khi đi ra ngoài nhà, nhất là ở những vùng gần đồng ruộng, khu dân cư nhiều ánh đèn, gần công trình đang xây dựng.
+ Ban đêm tắt bớt các bóng đèn không cần thiết;
+ Trước khi ngủ cần quét lại nhà để sạch nền nhà và mắc màn ngủ tránh côn trùng có điều kiện tiếp xúc.
 
+ Với mật độ kiến ba khoang nhiều, phun thuốc diệt kiến ba khoang tồn lưu trên vách tường trong và ngoài nhà có tác dụng xua và diệt chúng.

1. Triệu chứng lâm sàng.

Sau khi bị kiến ba khoang cắn người bệnh có cảm giác râm ran, rát nhẹ ở vết thương. Viêm da thường xuất hiện ở vùng hở như mặt, cổ, ngực, vai gáy, tay.

Hình 1: Hình ảnh tổn thương do kiến ba khoang

Hình 2: Hình ảnh tổn thương do kiến ba khoang

Hình 3: Hình ảnh tổn thương do kiến ba khoang

Hình 4: Hình ảnh tổn thương do kiến ba khoang

_Sau 6-8 giờ, tổn thương do kiến ba khoang cắn có dạng rát đỏ, thành đám hơi cộm theo chiều vệt tay, xuất hiện mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ li ti ở giữa, có hình tròn hay hình bầu dục hơi lõm màu vàng nâu.

_Tổn thương thường nhanh chóng lan ra nếu người bệnh bị đốt, ngứa, gãi lan ra các vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp

_Người bệnh có cảm giác ngứa, rát bỏng tại vết kiến ba khoang cắn. Tổn thương trên diện rộng có thể gây sốt nhẹ, nổi hạch lân cận đặc biệt là trẻ nhỏ

_Sau 3 ngày tổn thương bắt đầu đỏ rát bỏng và bong vẩy. Sau 5-7 ngày vẩy sẽ bong hết nhưng để lại vết thâm.

_Chẩn đoán phân biệt triệu chứng của kiến ba khoang đốt khác với triệu chứng của Zona:

Những người bệnh bị Zona thường có dấu hiệu báo trước như đau nhức dọc theo dây thần kinh. Đặc biệt bao giờ cũng xuất hiện ở ½ người: ½ mặt, cánh tay, chân, ½ người, hay vùng da sắp thương tổn. Triệu chứng thường gặp là các mụn nước ở một bên của cơ thể

Hình 5: Tổn thương do Zona

Hình 6: Tổn thương do kiến ba khoang

1. Điều trị khi bị kiến ba khoang đốt.

_Cách xử lý khi bị kiến ba khoang đốt

Thổi hoặc dùng găng tay, tờ giấy để loại bỏ kiến ba khoang ngay khi phát hiện. Tuyệt đối không dùng tay trần để bắt, giết hay miết kiến ba khoang

Nếu vô tình đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch vùng da tiếp xúc bằng nước muối sinh lý 0,9% hay xà phòng.

Tránh đưa tay hay vật dụng đã tiếp xúc với kiến ba khoang chạm vào vùng da lành khác 

Sử dụng thuốc sau khi rửa sạch tổn thương

• Hồ nước: ngày bôi 1-2 lần
• Fucidin H: ngày bôi 1 lần
• Thuốc kháng Histamine
• Loratidine 10 mg: Ngày uống 1 viên sau ăn

 Nếu người bệnh đau nhiều thêm Paracetamol 0,5g x 1-2 viên/ngày

Nếu tổn thương lan rộng, có viêm loét, nhiễm trùng phải uống kháng sinh toàn thân:

• Amoxicillin 0,5g x 4 viên/ngày x 7 ngày

Nếu không đỡ nên đi khám theo chuyên khoa da liễu